Scarlett Johansson speelt de rol van Lucy in de gelijknamige science fiction film uit 2014. In de film krijgt Lucy telekinetische gaven als de smart drugs, die ze gedwongen in haar lichaam moet meedragen, zijn gaan lekken. Het is echter niet het plot wat me aan het denken zet, maar een uitspraak van Lucy.
Aan het eind van de film oppert Professor Norman (acteur Morgan Freeman) dat de wereld niet klaar is voor de kennis waar Lucy toegang toe heeft gekregen. De mens is egoïstisch en machtbelust, aldus Norman, en dus kan die kennis alleen maar leiden tot chaos. Lucy antwoordt daarop: “Ignorance brings chaos, not knowledge”.
Een interessant stelling, waar ik later op terugkom.
Red Monkey
Een paar dagen eerder reageerde iemand op Facebook op een verder onbelangrijke posting met de opmerking: “This is a Red Monkey“. Ik begreep de term niet, dus zocht het op. Zo ben ik. Dat leidde naar de volgende interessante video:
Jef Staes
In de video is auteur, innovatie expert en architect Jef Staes aan het woord. Hij legt uit dat innovatie -net als biodiversiteit in de natuur- niet ontstaat in het hart van de organisatie, maar juist aan de randen. Daar waar de organisatie raakt aan andere ecosystemen. Dat lijkt mij een uiterst verdedigbare stelling.
Maar Staes concludeert ook dat innovatie zich niet kan ontwikkelen in een cultuur van ‘consensus’, maar juist gebaad is bij een cultuur van ‘conflict’. Maar is dat wel zo?
Ik vermoed dat ik begrijp waar Staes de term ‘conflict’ aan ontleent. De Duitse filosoof Hegel beschreef het al in zijn theorie over dialectiek, waarbij conclict en consensus een hoofdrol spelen. Johann Fichte borduurde hierop voort en beschreef drie fases: thesis (de propositie), antithesis (de ontkenning van de propositie) en de synthesis (de consensus tussen beiden). Zonder thesis is er geen antithesis, geen conflict, geen consensus en dus geen verandering.
Eenvoudiger: (1) voorstel, (2) oppositie, (3) overeenstemming.
De vraag is wel: leidt conflict (oppositie) tot betere resultaten? In een cultuur met een autonome leider is immers weinig ruimte voor kritiek. Voorgestelde veranderingen worden simpelweg doorgevoerd, zonder consensus. In een democratische cultuur kan een voorstel, na eindeloos gedelibreer, leiden naar een slap aftreksel van de gewenste en benodigde verandering. Wat is beter?
Conflict kan volgens Jef ook prima vermeden worden door de innovatie (Red Monkey) aan de rand van de organisatie te laten ontstaan. Pas als de Red Monkey in de kern van de organisatie wordt geïntroduceerd kan een conflict (=oppositie) ontstaan. Ergo, zorg voor goede argumenten om de oppositie, die geheid gaat komen, te kunnen overwinnen.
Conflict is vooral een noodzakelijk goed/kwaad binnen organisaties. Hoe meer inspraak, hoe meer tegenstrijdige belangen, hoe meer de veranderingen worden afgezwakt. Te stellen dat een bedrijf meer belang heeft bij conflict is te eenzijdig: alleen in een cultuur waarin een consensus gewenst is, is confict onvermijdelijk. In een autonome cultuur ontbreken beiden. Welke cultuur tot betere veranderingen leidt is mij verder onbekend, maar de uitspraak van Staes dient in ieder geval genuanceerd te worden.
Chaos
Laten we de uitspraak van Lucy er even bijhalen: “Ignorance brings chaos”. Het woord chaos duidt op ‘ongewenste disorganisatie of algehele verwarring’. Er is duidelijk geen sprake van een gemeenschappelijke visie over de mogelijke uitkomst(en) cq. geen consensus. Is er dan wel een conflict? Dan kan. Onwetenheid kan leiden naar het ontbreken van voorstellen of het niet in staat zijn de gevolgen (rationeel) ervan te overzien. Mensen vallen dan terug op emotionele motivaties en dat kan op zichzelf tot chaos leiden. Kennis kan leiden naar voorstellen, die rationeel kunnen worden gewogen. Lucy had dus gelijk: kennis leidt naar concrete voorstellen, die rationeel kunnen worden gewogen en breder gedragen.
Economische vooruitgang
Los van de tweede stelling (conflict/consensus), kan ik veel waardering opbrengen voor de Red Monkey analogie van Jef Staes. Aanvullend: al tijdens de verlichting waren denkers het erover eens, dat vooruitgang onlosmakelijk verbonden was met verandering. Ook econoom Joseph Schumpeter ondersteunde die visie, toen hij stelde dat technische innnovatie de enige werkelijke bron van economische groei is.
Waar ik het met Staes zondermeer mee eens ben, is dat de ideale voedingsbodem voor innovatie daar is waar de interne oppositie het kleinst is: aan de randen van de organisatie, dicht op de markt, in het hart van de conversaties.
In de context van het bovenstaande kun je nog vele aspecten noemen, die elk een andere kijk geven op de Red Monkey. Denk aan:
- Volgzaamheid vs. assertiviteit
- Introvert vs. extrovert
- Inzicht vs. uitzicht
- Deel zijn van vs. verdeeld raken
- Bedrijfsgeheimen vs. transparantie
- In-corporatie vs. co-operatie
- Efficiency vs. effectiviteit
- Discrepantie vs. relevantie
- Flow vs. grow
- Profit vs. purpose
- Ego-system vs. eco-system
- Top-down vs. bottom-up
- Inside-out vs. outside-in
- etc.
P.s. En ja, het was Jef Staes zelf die op de Facebook post reageerde.
